موزه مراغه سیری در فرهنگ منطقه از هزاره سوم تا دوران معاصر

موزه موره در قلب شهرتاریخی مراغه به مانند آیینه تمام نمایی از تاریخ فرهنگ و هنر این منطقه تاریخی است که گردشگران و میهمانان نوروزی را به مرور تاریخ از هزاره سوم قبل از میلاد تا دوران معاصر فرا می خواند.

موزه تخصصی ایلخانی مراغه در دو بخش آثار مکشوفه از منطقه تاریخی مراغه (آثار کشف شده شهرهای مراغه، بناب، عجبشیر و ملکان) و آثار ایلخانی کشور، نمایشگر فرهنگ و هنر منطقه از هزاره سوم تا دوران قاجار برای گردشگران است.

این موزه دارای مجموعه ای غنی از سفالینه ها و سکه های ارزشمند از دوران کهن بوده و از اهمیت ویژه ای برای علاقه مندان به فرهنگ و تمدن گذشتگان و محققان تاریخی و باستانی برخوردار است.

موزه مراغه علاوه بر آثار مربوط به تاریخ و فرهنگ هزاره سوم قبل از میلاد، دارای آثار با ارزش، جالب و دیدنی از حکومت 104 ساله ایلخانان مغول در ایران است.

بخش آثار مکشوفه از منطقه این موزه، شامل آثار کشف شده از جنوب سهند تا شرق دریاچه ارومیه بوده که مربوط به دوره های تاریخی با عنوان های ماداوا (جایگاه ماد)، مهرغه یا مرغه (دوازدهمین شهری که زرتشت آن را بنا نهاده و به معنای جایگاه زرتشت)، اوریش دیش، مارگیانه و افرازه رود یا افرازه روح است.

در این موزه از دوره هزاره های، سوم، دوم و اول قبل از میلاد آثاری از جمله سر پیکان، پیه سوز مفرغی، سفالینه های مختلف معروف به سفالینه های خاکستری و ظروف سفالی و فلزی دوره اسلامی تا دوره قاجار به نمایش گذاشته شده است.

همچنین در بخش دوم این موزه نیز آثار دوره ایلخانی شامل سفالینه های ایلخانی، سکه ها، آثار فلزی، شیشه ای، کاشی ها و بخش کتابت فرهنگ و هنر در معرض دید علاقه مندان قرار گرفته است.

در بخش سفال موزه که غنی ترین بخش آن محسوب می شود تمام تکنیک های رایج ایلخانی به عنوان عصر طلایی سفالگری ایران به نمایش گذاشته شده است.

از ویژگی های بارز سفال های آن دوران، تنوع ساخت سفال با تکنیک های مختلف سفالگری و تزئینات سفالینه هاست که موزه مراغه از انواع تکنیک های رایج و تزئینات متفاوت سفالگری این دوره نمونه های ارزشمند و منحصر بفردی دارد.

در این موز سفال های نفیسی به شکل گلادان، مجسمه گاو، طرح سیمرغ و اژدها و مجسمه بودا که برگرفته از فرهنگ چین در دوره ایلخانی است بر روی وسایل مورد استفاده قرار گرفته است.

سفالینه های موجود در آن از دو روش زیر لعاب شفاف و روی لعاب شفاف ساخته شده که در روش اول، زیر لعاب با زمینه فیروزه ای و نخودی رنگ آمیزی شده و در روش دوم نیز سفالینه های زرین فام، مینایی و لاجوردی روی لعاب ساخته شده است.

هم اکنون در موزه مراغه به عنوان موزه تخصصی ایلخانی کشور، سفالینه هایی در اشکال کاسه، بشقاب، آبریز و ظروف کاربردی در زمینه پزشکی نگهداری می شود.

مجموعه سکه های این موزه نیز شامل کامل ترین و ارزشمندترین سکه های دوره ایلخانان مغول بوده که تقریبا از همه ایلخانان ایران شامل 16 پادشاه آن به غیر از یکی از آنان، سکه های ارزشمندی برای بازدید مسافران به نمایش گذاشته است.

در زمان ایلخانان، پول رایج در معاملات روزمره سکه های نقره ای بوده و سکه های مسی نیز در این بین به عنوان پشتوانه مالی در معاملات خرد نقش ایفا می کرد اما سکه های طلا در مناسبت های مختلف از جمله ایام عید و جشن ها ضرب می شد.

مراغه، تبریز، سلطانیه، بغداد، کاشان، بانه و ساوه جزو ضرابخانه های سلطنتی این دوره بود که در این ضرابخانه ها اسامی خلفای راشدی دوره اولجایتو، نام حضرت علی (ع)، دوازده امام در حاشیه سکه ها و آیاتی از قرآن با خط کوفی نگارش شده است.

این سکه ها همچنین دارای نقوش هندسی، انسانی و حیوانی و تمام مظاهر ادیان مختلف از جمله صلیب، ستاره داود و هشت پر است.

این تنوع نقوش از جمله خصایص مهم مسکوکات ایلخانی بوده که محدود به سکه ها نبوده بلکه این نقوش در ظروف فلزی مانند کاسه، بشقاب، آتشدان، ابزار جنگی و شمشیر مرصع و طلاکوب ایلخانی استفاده شده است.

بخش دیگر موزه مراغه را کاشی های ایلخانی تشکیل می دهد که از چندین دوره مختلف شیوه معماری آن عصر جمع آوری شده است.

سبک های کاشی های این موزه بیشتر زرین فام با نقوش برجسته بوده که بسیاری از آن در این موزه و تعدادی نیز در بخش باستان شناسی دانشگاه تهران نگهداری می شود.

همچنین بخش کتابت قرآن موزه مراغه نیز حاوی صفحاتی از اولین قرآن هایی است که به زبان فارسی ترجمه و در کاغذ خانبالغ دست نویس شده که با سبک زرنگار تزئین شده است.

شهرستان مراغه با حدود 515 اثر تاریخی و تپه های شناسایی شده جزو 10 شهر دارای بافت غنی تاریخی و فرهنگی در کشور محسوب می شود که حدود 300 اثر تاریخی آن در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

مراغه از قدیمی ترین شهرهای ایران و دومین شهر بزرگ آذربایجان شرقی بوده که در کنار رودخانه زیبای صافی و در مشرق دریاچه ارومیه و بر دامنه جنوبی کوه سهند قرار گرفته است.

این شهر با 250 هزار نفر جمعیت نفر جمعیت و 25 کیلومتر مربع مساحت، بزرگ ترین و پرجمعیت ترین شهر استان آذربایجان شرقی پس از کلان شهر تبریز است.